Ostry ból podczas przełykania jest objawem, który zwykle wskazuje na problem w gardle. Wiele stanów może powodować ból podczas połykania – niektóre z nich są łagodne, inne ciężkie. Ze sporadycznymi dolegliwościami można poradzić sobie samemu. W innych przypadkach najlepiej zasięgnąć pomocy medycznej. Co może oznaczać silny ból gardła przy przełykaniu śliny lub pokarmu? Sprawdź.
Odynofagia – skąd się bierze bolesne przełykanie?
Ból, który pojawia się podczas połykania ma swoją nazwę: odynofagia. Jest on odczuwany za mostkiem, gdy kęs pokarmu przechodzi przez przełyk. Jednak może też dokuczać w gardle podczas przełykania i wówczas mówi się o odynofagii ustno-gardłowej. Wówczas występują trudności w połykaniu zarówno pokarmów stałych, jak i płynnych. Często towarzyszy im kaszel, krztuszenie się, łzawienie, kichanie, katar i uczucie drapania w gardle[1].
Przyczyny odynofagii są zróżnicowane. W najgorszym przypadku może być to objaw raka przełyku. Czasami trudność w przełykaniu wynika z oparzenia przełyku lub utknięcia w nim ciała obcego. W lżejszych przypadkach ból w przełyku wynika z wirusowego, bakteryjnego lub grzybicznego zapalenia błony śluzowej [1].
Ból przy przełykaniu – etiologia
Ból gardła to powszechnie występujący objaw u pacjentów w każdym wieku[2]. Zalicza się go do najczęstszych przyczyn konsultacji lekarskich (nawet 200 rocznie na 1000 osób)[3]. Może mieć różne nasilenie, czasami bywa łagodny, a innym razem ostry i uciążliwy.
Jakie są najczęstsze przyczyny bólu gardła?
- Zakażenia wirusowe stanowią około 70‑85% przyczyn ostrego zapalenia gardła i migdałków (OZGM) u dzieci powyżej 3. roku życia i 90‑95% u dorosłych[3].
- Rinowirusy, koronawirusy, adenowirusy, wirusy Epsteina‑Barr (mononukleoza zakaźna), Coxsackie, herpes simplex oraz wirusy grypy i paragrypy to główne patogeny zakażeń wirusowych[3].
- Bakterie odpowiadają za 15‑30% zakażeń u dzieci i 5‑10% u dorosłych[3].
- Streptococcus pyogenes (paciorkowce beta‑hemolizujące grupy A) to najczęstsze bakterie odpowiadające za anginę. Rzadziej są to paciorkowce grupy C i G oraz Neisseria gonorrhoeae, Corynebacterium diphtheriae, Arcanobacterium haemolyticum i Mycoplasma pneumoniae[3].
Czego objawem może być ostry ból przy przełykaniu?
Ból gardła to istotny objaw stanu zapalnego jamy nosowo‑gardłowej[3]. Kiedy jest ostry, najczęściej oznacza infekcję przeziębieniową wywołaną przez wirusy lub bakterie. W pierwszym przypadku zazwyczaj poprzedzają go bóle głowy, stan podgorączkowy, bóle kostno-mięśniowe oraz katar i ogólnie złe samopoczucie. Natomiast przy zakażeniu bakteryjnym występuje zwykle wysoka gorączka i biały nalot na tylnej ścianie gardła oraz powiększone węzły chłonne[4].
Najczęściej ostry ból gardła przy przełykaniu jest objawem:
- bakteryjnego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych (angina paciorkowcowa)[3];
- zapalenia migdałka gardłowego lub językowego[4];
- wirusowego zapalenia gardła[3];
- przewlekłego zapalenia zatok przynosowych[2];
- ropnia okołomigdałkowego lub ropnia zagardłowym (bez towarzyszącego nieżytu nosa)[4];
- ostrych chorób zakaźnych, takich jak: różyczka, płonica, błonica[3,4];
- mononukleozy zakaźnej (zakażenia wirusem EBV)[3];
- opryszczkowego zapalenie gardła, jamy ustnej, dziąseł[3].
Ponadto ból gardła, zwłaszcza u dzieci, może mieć podłoże nieinfekcyjne i wiązać się z alergią, nieżytem nosa, przewlekłym kaszlem, narażeniem na dym papierosowy lub refluksem przełyku[3].
Silny ból gardła – jak sobie z nim radzić? Domowe sposoby
Uśmierzanie bólu gardła koncentruje się na leczeniu objawowym, które dodatkowo ma zmniejszyć stan zapalny i obkurczyć błonę śluzową. Zaleca się dostępne bez recepty leki przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz leczenie miejscowe z zastosowaniem substancji przeciwbólowych i zmniejszających stan zapalny. Może to być kojący aerozol do gardła lub pastylki do ssania[3].
Ważne jest również nawilżanie błony śluzowej, które może przynieść ulgę. Dlatego warto przeprowadzić płukanie gardła roztworem wody z solą oraz popijać ciepłe mleko z miodem[2]. Jeżeli domowe sposoby na ból gardła nie pomagają, a dolegliwość się nasila, należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym.
Opracowano na zlecenie partnera Chlorchinaldin
Bibliografia:
[1] Kotynia J., Małecka-Wojciesko E., Dysfagia i odynofagia. Interna – mały podręcznik. Dostęp (11.05.2023): https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.12
[2] Wiercińska M., Ból gardła – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby. Dostęp (11.05.2023): https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105644,bol-gardla
[3] Kalicki B., Milart J., Wachnicka-Bąk A., Placzyńska M., Jung A., Ból gardła – kiedy leczenie objawowe jest niewystarczające?, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2012, 8 (2), p. 107-110. Dostęp: https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-3c9a1f3a-be9d-4ab6-b445-aef858764901
[4] Szołdra-Seiler A., Ból gardła – etiologia, diagnostyka, różnicowanie. Dostęp (11.05.2023): https://www.mp.pl/pacjent/grypa/lista/85967,bol-gardla-etiologia-diagnostyka-roznicowanie
